home  >  muziektheorie >  harmonie  > harmonieleer  > E. Chromatiek > gealtereerde akkoorden     Het gedeelte E. chromatiek is bij lange nog niet af. Tot nu toe is alleen het volgende beschikbaar: gealtereerde akkoorden / paragrafen 1-3, 5 en een stukje van 9  SWITCH TO THE ENGLISH VERSION 1. algemeen 2. verminderde terts op #4^;  dubbelverminderd op #IV en hardverminderd op II overmatig sext-, kwintsext- en tertskwartakkoord literatuurvoorbeelden 3. enharmonische verwisseling van dubbelverminderde drieklank en dubbelverminderd septimeakkoord, en van het hardverminderd septimeakkoord   literatuurvoorbeelden (klik in de lijst hieronder voor een voorbeeld):    Beethoven: Bagatellen voor Piano op 119, No. 1 Piano Sonate Op. 10 No. 3, tweede deel  Largo e mesto Schubert, Winterreise D 911, Gefrorne Tränen Mozart, Piano Sonate in a klein KV 310   begin van de doorwerking van het eerste deel 4. #IV en IIhv in andere liggingen   literatuurvoorbeelden 5. schematisch overzicht van alle gealtereerde akkoorden   6. verminderde terts op #4^: klein/verminderd septimeakkoord op VII (Tristanakkoord) groot/verminderd septimeakkoord op VII in majeur ('Erwartungsakkoord') literatuurvoorbeelden 7. verminderde terts op 7^: dubbelverminderd op VII en hardverminderd op V hardverminderd/verminderd septimeakkoord (Eulenspiegelakkoord) op V verminderd/dubbelverminderd/verminderd septimeakkoord op VII in mineur literatuurvoorbeelden   8. verminderde terts op 2^ in mineur, en op #2^ in majeur: dubbelverminderd septimeakkoord op #II en hardverminderd septimeakkoord op VII in majeur hardverminderd/verminderd septimeakkoord (Eulenspiegelakkoord) op VII klein/dubbelverminderd/verminderd septimeakkoord op VII in mineur, en op #II in majeur; verminderd/dubbelverminderd/verminderd septimeakkoord op #II in majeur groot/verminderd septimeakkoord op V in mineur overmatig dominantseptimeakkoord op V in majeur literatuurvoorbeelden 9. overzichten van de enharmonisaties en de modulatiemogelijkheden 10. andere dingen?

Schubert, Winterreise D 911, Gefrorne Tränen opname door Dietrich Fischer Dieskau en Murray Perahia (1990) opname door Ian Bostridge en Julius Drake  opname door Brigitte Fassbaender en  Aribert Reimann opname door Peter Anders en Michael Raucheisen (1945) hier is de complete partituur van het lied (pdf) [ tekst volgt nog...] Hieronder alvast harmonische analyse:

f klein:    V   I                 V   I                 V   I               VI            IV  IV2md                                                                                                                        = (II2md V6/5 I6/4)  III9 - 8                                                                                                                                                             4 - 3

6

f klein:              IV -->   V        V    I                     V    I              V (9)   I                   V   I                                  chrom.

|________________________________________________________                                                                   harmonie ongewijzigd t.o.v. piano-'intro'

12

f klein:  VI             IV  IV2md                                     = (II2md V6/5 V         V6)  III            As groot:         =  II2md V6/5 V          V6   I   I6/4       V6/5  I  ( etc.......................................) V7

____________________________|   harmonie ongewijzigd t.o.v.            Nu moduleren we naar de parallel-   piano-'intro'                           toonsoort As groot (anders dan in maat 5/6)

17

f klein:                                                                                                    [ I ]          [ V ]   As groot: I   I6/4         V7    I  ( etc....................)                                        [VI]

modulatie terug naar f klein            bevestiging van f klein                                                                              via eenstemmigheid /                        door 6^ --> 5^                                                                              leidtoon E

|_____________________                                                                                                                                model

22

f klein:    [ V ]    #IVdv6    V           (VII7)        V                                                                                         As groot:                                [ V ]    #IVdv6

harmonie 'circelt rond V'                                                                                 harmonie 'circelt rond V'

modulatie naar As groot     bevestiging                                                                               via eenstemmigheid /          van As groot                                                                              leidtoon D (#4^)                 door  b6^ --> 5^

____________________________________________|                                       |_________________                      model                                                                                         sequens

27

As groot:  V          (VII7)      V               I6/4 min   I6/4 maj  V6/5 I6/4  V  V6ov  I (etc.......................

harmonie 'circelt rond V'                                                              chrom.                                                                                                                     dg.

__________________________|                              |_______________________________________            sequens                                                                dit gedeelte wordt later herhaald

32

As groot:   ..................................................) I6           (VII2 --------   > 6/5)                                                                                       voor II

of in f klein:    (VII2 --------   > 6/5)     ( I6/4 ..................                                                                                       voor IV

[ die niet komt! In plaats daarvan lijken we                                                                     naar de VI van II te gaan (dus: niet naar een bes klein-akkoord,  maar naar Ges groot, d.m.v. een bedriegelijk slot). Maar dit Ges groot is slechts schone schijn: Het wordt  nergens gestabiliseerd, omdat het niet in grondligging verschijnt, maar alleen, in combinatie met het dominant  septimeakkoord op Des, in 6/4-ligging. Dit zouden we dan kunnen zien als: I6/4 en V7 in Ges. Of - wellicht logischer: als  (I6/4 V7 ) --> bII in f klein. In de tweede maat van het volgende systeemwordt het dominant septimeakkoord op Des enharmonsich veranderd in #IVdv6/5 in f klein (zie de B in de pianopartij). Dus kunnen we zeggen:  De tussendominant voor Napels wordt ge?nharmoniseerd tot overmatig 6/5-akkkoord.

36

f klein: .... V7           ( 9 8 7 )     I6/4          V7 )  I6/4  IV  I6/4 V   (VII7)                                                          =#IVdv6/5                      voor IV

of in As groot: (VII7)                    V4/3  I6/4 (etc.......................                                                                                                voor II

[die niet komt]ann

soort bedriegelijk slot; daarna: herhaling                                                                                        van het gedeelte vanaf maat 30 (alleen de eerste                                                                                        twee akkoorden zijn veranderd)

|_____________________

41

As groot:  (etc.......................................................................................................................................)                                                                                                   f klein:   ........................................

45

f klein:  .................................................................................................................. V       I

Deze tweede keer is er geen                                                                                                                          bedriegelijk slot / verminderd                                                                                                                          septimeakkoord, maar een                                                                                                                    volkomen heel slot in f klein. De melodie                                                                                                                    overtreft de melodie van de eerste keer                                                                                                                   (de G2 is de hoogste noot van het lied!)                                                                                                                  en bewerkstelligt zo een climax helemaal                                                                                                                  aan het eind van de zangpartij.

50

f klein:  ..................................................................................................................

Harmonie als in de piano-'intro'. Het enige verschil: volkomen heel slot in plaats van               half slot aan het eind (vergelijk maat 6/7)